Zastosowanie drewna w budownictwie jest właściwie oczywistością. Niezależnie od rejonu świata, drewniane budowle stanowią zwykle sporą grupę najstarszych zabytków. Jednocześnie, ze względu na właściwości drewna, historia ta nie ma końca i stale pojawiają się modernizacje – co widać na przykładzie prefabrykowanych wiązarów dachowych. Warto wiedzieć, jak się to wszystko zaczęło.
Drewniana architektura – popularna od wieków
Budynki z drewna tworzono chyba w każdym rejonie świata. Zalety są oczywiste – drewno jest surowcem szeroko dostępnym, łatwym w obróbce, trwałym. Z drewna stworzyć można nie tylko ściany nośne, więźbę i dach, ale również okiennice i wyposażenie.
Jak donosi Wikipedia, drewniana architektura jest najstarszą polską formą budownictwa. Jak łatwo się domyślić rozkwit architektury drewnianej przypadł na okres średniowiecza, który przecież jest najdłuższym okresem w historii. Jak pisze Jerzy Szałygin w publikacji „Dziedzictwo drewnianej architektury w Polsce”, w momencie gdy kamień przestał być tak łatwo dostępnym materiałem budowlanym, rozpoczęła się bogata historia budownictwa drewnianego. Ten sam autor wskazuje, że dotyczyło to zarówno budowli mieszkalnych, jak i sakralnych. To właśnie niektóre budowle sakralne podziwiać można do dziś.
Przykładem są obiekty, takie jak Kościół Wszystkich Świętych w Łaziskach – zlokalizowany na Górnym Śląsku zabytek z XV wieku. To kolejny dowód na trwałość najpopularniejszego surowca budowlanego, jakim jest drewno. Ten, jak i inne zabytki drewniane wpisany został na listę UNESCO. W Polsce stworzono nawet Szlak Architektury Drewnianej, który przebiega przez miejscowości Polski południowej. W jego ramach podziwiać można całe pałacyki, dworki i przepiękne leśniczówki wykonane właśnie z drewna.
Tradycja wykorzystania drewna w budownictwie pozostała żywa zwłaszcza na Podhalu. Tam powstał unikalny styl zakopiański. Choć został stworzony przez Stanisława Witkiewicza pod koniec XIX wieku, już dużo wcześniej na tych ziemiach stosowano tradycyjne techniki wytwarzania budowli i mebli właśnie z drewna.
Tradycyjne budownictwo drewniane na terenach górskich
Na portalu budujzdrewna.pl (pod redakcją Wojciecha Nitki) można zapoznać się z ciekawą historią rozwoju budownictwa drewnianego na Podhalu. Tradycja to rozpoczęła się na długo przed działalnością Witkiewicza, a więc w XVII wieku. Powód był bardzo prosty. Wraz z pierwszymi mieszkańcami pojawiły się pierwsze domy drewniane i budynki sakralne.
Jak czytamy, początkowo rozwój budownictwa związany był z potrzebami miejscowych pasterzy. Autor wspomina, że do budowy domów góralskich wykorzystywane jest drewno nieimpregnowane. Ciekawostką jest, że konserwacja drewna przeprowadzana jest z zastosowaniem proszku do prania! Trzeba przyznać, że metoda ta musi być bardzo skuteczna. W końcu architektura podhalańska prezentuje się przepięknie pomimo upływu lat. Technika budowy na Podhalu jest niespotykana, a wiele metod czy elementów nosi unikalne, miejscowe nazwy.
Natomiast już pod koniec XIX wieku rozpoczęła się historia architektury zakopiańskiej, której przykłady podziwiać można na Krupówkach. Ten styl zastosowano bowiem w części komercyjnej tego obszaru. Wiele osób twierdzi, że Witkiewicz stworzył styl zakopiański w sposób sztuczny. Tak naprawdę jednak, inspirował się tradycyjnym stylem już istniejącym na tym terenie. Dodatek elementów o stylistyce secesyjnej sprawił, że budynki te zyskały nowy charakter.
Jak powstawały pierwsze polskie domy drewniane?
Dzięki instytucji kultury Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie możemy dowiedzieć się nieco więcej na ten temat. Już na etapie lepianek, drewno używane było do wykonania konstrukcji dachu. Myśląc o osadach słowiańskich, widzimy drewniane mury, wieżyczki i zabudowania. Oczywiście, na początku tej historii nie stosowano drewna w formie desek. Drzewa wykorzystywano w pełni, wraz z gałęziami czy korą.
Szybko zaczęto natomiast stosować półokrągłe belki i bale. W zależności od obszaru różniła się technika wykonania, sposób tworzenia łączeń i wypełnień. Od samego początku doceniano właściwości drewna drzew iglastych oraz innych solidnych gatunków, takich jak dąb. Co ciekawe, specjaliści wskazują na wysoki poziom rozwoju i sporą różnorodność, gdy chodzi o więźbę dachową stosowaną przez rodzime plemiona.
Drewniane wiązary dachowe pokrywane były przede wszystkim słomą. Stosowano zarówno czterospadowe, jak i dwuspadowe dachy. Oprócz prostych konstrukcji tworzone również dachy o konstrukcji łamanej. Już wtedy adaptowano poddasza. Do dziś zakłada się, że na poddaszu najlepiej zorganizować strych. To tradycja, która nie zmienia się od lat! (źródło:http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/architektura-drewniana-w-polsce-wybrane-zagadnienia/#drewniana-architektura-czy-budownictwo-drewniane)
Na szczęście zmienia się jednak sposób wyroby więźby, a przykładem są prefabrykowane wiązary dachowe. Zaawansowana technologia pozwala zarazem na stworzenie najróżniejszych konstrukcji.
Dzięki temu na poddaszu możesz zaaranżować coś więcej, niż tylko strych. Choć sporo się zmieniło, drewno nadal pozostaje jednym z głównych materiałów budowlanych. Więcej! Drewno powraca do łask, jako materiał ścian nośnych i wykończeniowy.
